İmam Cəfər Sadiqin (ə.s) insan bədəni haqqında fikirləri #2

İmam Cəfər Sadiq (ə), Müfəddəl  ibn  Ömərlə etdiyi söhbətlərin birində  ilk dəfə olaraq bədəndəki qan dövranını da  izah etmişdir. Beləliklə,  o,   qan dövranını kəşf edən alim kimi tanınan Vilyam Harveydən  əvvəl bu faktı  açıqlamışdır.

 

İmam  belə  buyurur:

 

“Ey Müfəddəl!  Qidanın bədənə necə çatdığını və bu hadisənin arxasında duran ağılları çaşdıran plan haqqında  düşün. Yemək mədəyə çatar, mədə isə onu bişirərək  həzm edər. Sonra isə yemək  hörük kimi bir-birinə sarılmış damarlar vasitəsilə qaraciyərə çatar. Artıq  yemək  süzülmüş və həzm edilmiş vəziyyətdədir. Qaraciyərə isə yeməyin özündən heç bir şey  çatmamalıdır, əks halda qaraciyər zədələnər.

Çünki  qaraciyər  zərif orqandır, sərt   şeylərə  tab gətirə bilməz.  Qaraciyər də bunları ən incə plana uyğun olaraq qəbul edər,  qana çevirər  və bu qanı da bütün bədənə yayar. Bu prosesi də  qan dövranı üçün hazırlanmış  kanallar vasitəsilə həyata keçirər.  Eynilə suyun  axması  üçün  hazırlanan kanallar kimi…  Necə  ki, su bu kanallarla  yerdə axır. Sonra isə qan,  bədəndə  olan  artıq maddələri bu məqsədlə hazırlanmış  dəliklərdən xaric edər.   Ona görə də öd kimi acı maddə  öd kisəsinə, qara hissəsi dalağa, yaş və nəmli hissə isə sidik kisəsinə gedər. İndi isə bədən quruluşunun təməlində  yatan hikmət haqqında düşün, bədənin hər bir orqanı bu plana uyğun olaraq  lazım olan yerə yerləşdirilmişdir. Həmin qablar bədənin uyğun  yerlərinə ona görə   qoyulmuşdur ki, bu tullantılar orada yığılsın, bütün bədənə yayılmasın, vücudun xəstələnməsinə   və öz işini görə bilməməyinə  səbəb olmasın. Ən gözəl təqdirin  və ən sağlam  planın sahibi olan Allahın şanı çox ucadır”.